Ne Düşündüğünü Biliyorum

Paul Ekman'ın yalanı irdelediği, neredeyse bu konu hakkında açık kapı kalmamış diyebileceğiniz kadar detaylı bir kitap. Yalan nedir? Yalanın çeşitleri nelerdir? Hangi durumda etiktir? Yalan söylememek mümkün müdür? Yalan söylemek gereksiz midir? Yalan nasıl tespit edilir? şeklinde uzayıp gidebilecek bir sürü soruya cevap bulunabilecek enfes bir kitap.

Lie to me dizisini bilenler bilir, bilmeyenler kısaca bir araştırsın mümkünse izlesin derim. Dizi, Paul Ekman'ın çalışmalarından ve birazda hayatından esinlenerek yapılmıştır. FBI ile birlikte çalışan bir yalan uzmanının hikayesi ve klasik bir Amerikan polisiye dizisi gibi dursa da çok farklı bir durum vardır. Yalan okuma 'elini masaya koydu, saçını yana taradı, konuşurken gözlerini devirdi' şeklinde değil de büyük çoğunluğu mimiklerdeki duyguyu yakalama üzerinden yapılır. Dediğim gibi bu kitap Psikolog olan Paul Ekman'ın yıllarını verdiği çalışmaların toplamıdır.

Yalan duyguların, düşüncelerin ve ya olayların çarpıtılmasıyla oluşan bir durumdur. İncelediğimiz konu ise duyguların mimiklere yansımasıdır. Kızdığımız da kaşlarımızın çatılması bir belirtidir. Üzüldüğümüz de yüzümüzün düşmesi, şaşırdığımız da kaşlarımızın yukarı kalkması gibi durumlar o an hissettiğimiz duyguları açığa vurur. Yalanı tespit etmekte bu hareketleri yakalamak prensibine dayandırılmıştır. Yalanın belli bir mimiği yoktur. Çünkü yalan bir duygu değildir. Ve bu kitabı okuduğunuzda kendinizi 'yalan uzmanı' ilan edeceğinizi düşünmeyin söz konusu bir çok değişken durum bulunmaktadır ve her durumu göz önüne almak gerekir. Sen yalancısın diye yaftalayabileceğimiz kesin durumlar pekte çoğunlukta değildir. Yine de çok şey öğreneceğiniz ve yeterince bilinçlilik kazanabileceğiniz bir konuma geleceğinize emin olabilirsiniz.

Bu kadar tanıtımın üzerine biraz da kitabın içinden gidersek:

Şaşırma ifadesinin gerçeği (hissedileni) çok kısa sürer.

Vücut ifadeleriyle eş zamanlı olmayan vücut hareketlerinin aldatma belirtisi olma ihtimali yüksektir.

Karşınızdaki profesyonel bir yalancı değilse onu inandığına dair güvendirmek daha çok açık vermesini sağlar, yalan tespitini kolaylaştırır.

Bir yalanı gizlemenin en iyi yollarından birisi de, olayı alaycı bir şekilde itiraf etmek, abartarak anlatmaktır.